Franki

Het systeem van funderingen met gewapend betonnen palen, gegoten en in de grond gedreven, om grote gebouwen te ondersteunen werd verbeterd door een ingenieur van Luik, Edgard Frankignoul (1882 - 1954) en gepatenteerd als 'Franki palen". Samen met Armand Baar richtte Frankignoul in 1910 de Société des Pieux Armés Frankignoul op en het jaar erop de Compagnie Internationale des Pieux Armés Frankignoul. Deze bedrijven lieten hem toe wereldwijd actief te zijn in de zware constructie-activiteiten.

In 1935 werd een Braziliaans filiaal gesticht in Rio de Janeiro en op 11 september 1935 de eerste palen geheid voor het gebouw Casa Publicadora Baptista. De directeurr van dit eerste Zuidamerikaanse  filiaal was de Franse ingenieur Pierre Moreau en de conducteurs de travaux de Belgen Gaston Ducot, Paul Lahaye en Ernest Van Mulders. Het systeem kende een groot succes en vrij snel was het filiaal betrokken bij de constructie van grote bouwwerken zoals het Hospital do Servidor Público, het treinstation Dom Pedro II, de luchthaven Santos Dumont, het Ministerie van Onderwijs en Gezondheid en het gebouw Edifício Brasília, alle in de stad Rio de Janeiro. Te São Paulo was Franki betrokken bij de eerste stadstunnel, Túnel 9 de Julho, bij het centraal kantoorgebouw van de groep Matarazzo, bij de hippodroom Jockey Clube, stuk voor stuk boegbeelden van de industriële bloei van São Paulo.

Ook buiten deze twee hoofdsteden deed men beroep op Franki, o.a. voor de Escola Militar in Rezende (RJ), de nieuwe fabriek van de Belgo-Mineira in Monlevade (MG), naar een ontwerp van Lúcio Costa, voor het stadhuis van Santos, en voor de viaducten van de Via Anchieta, de eerste autostrade tussen São Paulo en Santos. Franki was actief in geheel Brazilië en speelde een uiterst belangrijke rol in de bouw van de nieuwe hoofdstad Brasília waar het de fundering van het Congrespaleis, de Ministeriegebouwen, de Kathedraal en het Palácio dos Arcos, sloeg. 

Vanaf 1938 werd de samenwerking met Braziliaanse ingenieurs versterkt en in januari 1940 vormde het bedrijf zich om tot een Braziliaans bedrijf, Estacas Franki, met zetel in Rio de Janeiro. Nadien werden filialen in São Paulo en Belo Horizonte geopend, met als respectievelijk als directeur, Marius Carlier en Maurice Van Mulders. In 1942 werd een eigen laboratorium opgericht, het Laboratório de Mecânica dos Solos. Franki is een zeldzaam voorbeeld van een buitenlands bedrijf dat snel integreerde in de lokale economie. Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog was hierbij zeker van belang.

Een Franki-paal is een in de grond gevormde cilindrische heipaal met een in de grond gevormde (over)verbrede voet in droog beton. De u​itvoeringswijze bestaat uit 6 stappen: 

1. Positioneren van de heibuis en vormen van een heiprop waardoor de heibuis onderaan wordt afgesloten.
2. Inheien met een valblok in de buis op de heiprop.
3. Uitheien van de prop op aanzetpeil en inbrengen van aardvochtig beton voor het vervaardigen van de in de grond gevormde (over)verbrede voet.
4. Plaatsen van de wapening alvorens verder beton op te storten
5. Betonneren van de schacht.
6. Uittrekken van de heibuis.

Het patent van Frankignoul kwam vanaf 1960 in het publieke domein.

Bronnen:

• http://www.ffgb.be/Bedrijf/Geschiedenis.aspx 
• Brasil e Bélgica : Cinco séculos de conexões e interações / organização Eddy Stols, Luciana Pelaes Mascaro e Clodoaldo Bueno. - São Paulo : Narrativa Um, 2014. - 375 p.p. 89
• STOLS (E.), "Bouwen in Brazilië en de bijdrage van Franki" in: M. DUMOULIN (ed.), Franki: Een wereld bouwen, Tielt, 1992, pp. 139-149. 

Fotos:

• Edgar Frankignoul: https://fr.wikipedia.org/wiki/Edgard_Frankignoul
• Brasilia Catedral: STOLS (E.), "Bouwen in Brazilië en de bijdrage van Franki" in: M. DUMOULIN (ed.), Franki: Een wereld bouwen, Tielt, 1992, p. 149.

Tekst en onderzoek: Marc Storms, maart 2016