U bent hier

Reichert Mathieu-André (1830 - 1880)

, Maastricht -
Reichert Mathieu Andre
Social Media: 

Mathieu-André Reichert was een virtuoze fluitist en ook een componist. Hij werd beïnvloed door en beïnvloedde zelf de Braziliaanse muziek.

Als zoon van rondtrekkende Belgische muzikanten, zag Reichert het levenslicht in Maastricht. Van jongs af aan speelde hij met zijn ouders in cafés waar hij de stiel van muzikant leerde. Zijn talent werd opgemerkt in een Brusselse bar en de docenten Jules Demeur en François-Joseph Fétis nodigden hem uit te studeren aan het Brusselse conservatorium. Op 17-jarige leeftijd won hij de eerste prijs van het conservatorium en werd aangenomen als Belgische hofmuzikant. Tegelijkertijd werd hij concertfluitist en had een internationale carrière met optredens in diverse Europese en Amerikaanse steden.

De Braziliaanse Keizer D. Pedro II nodigde in 1859 een groep Europese virtuozen uit om in Rio de Janeiro en in het paleis te komen spelen. Op 8 juni 1859 arriveerden de Nederlandse violisten André en Ludwig Gravestein, de Italiaanse trompettist Cavalli, de Italiaanse klarinettist Cavallini en ook Mathieu-André Reichert in Rio de Janeiro. De eerste uitvoering had plaats in het Lírico Fluminense theater. Al snel werd Reichert aangenomen als eerste fluitist van het Teatro Provisório. Op 3 juli van hetzelfde jaar werd hij bevorderd tot solist en uitgenodigd om te spelen in de Braziliaanse staten São Paulo, Rio Grande do Sul, Pernambuco, Bahia en Pará. Rond hem vormden zich een groep virtuoze volgelingen, waaronder Manoel Marcelino Vale en Duque Estrada Meyer.

Reichert Mathieu Andre Concerto 18640403Op zondag 3 april 1864 trad M. Reichert op in een vocaal en instrumentaal concert ten voordele van een weeshuis in de wijk Santa Theresa. Dit concert werd georganiseerd door de "Sociedade Belga de Beneficencia" in de salons van de Club Fluminense in Rio de Janeiro.

In Rio raakte hij bevriend met de grote Braziliaanse fluitist van die tijd, Joaquim Antônio da Silva Callado Jr. Onder Reicherts invloed kreeg zijn instrument, de dwarsfluit, veel aanzien. Hij was niet alleen een uitstekende speler en componist, maar ook één van de vertegenwoordigers van het Boëhm-systeem van de moderne dwarsfluit, dat aanleiding gaf tot nieuwe mogelijkheden voor dit instrument. Dit systeem, ontworpen door de Duitser Theobald Boëhm, ondervond felle tegenstand van de adepten van de oude houten fluit met een variabel aantal toetsen.

Reichert raakte geïnteresseerd in, en ten slotte gefascineerd door de muziekstijl "choro" van Rio de Janeiro. Zijn verschillende composities, vooral de polka "La Coquette", bewijzen zijn assimilatie van de Braziliaanse manier van spelen. Deze polka werd een klassieker in het choro-repertoire van die tijd en stond bekend onder de titel "As Faceiras". Dit nummer werd volgens muziekkenner Batista Siqueira gespeeld door alle muziekbands van Rio de Janeiro. De "goddelijke" Reichert, zoals Peter van Assisi naar hem verwijst in zijn fluitistenhandboek, werd in die tijd beschouwd als de grootste fluitspeler ter wereld. De componist Carlos Gomes droeg een prachtige solo aan hem op in de de opera Joanna de Flandres.

Reichert Mathieu Andre 4 oeuvres

Reichert, opgegroeid als bohemien, kende na zijn periode van glorie, artistiek verval en bracht zijn laatste jaren in ellende door. Hij overleed op 15 maart 1880. Acht dagen later stierf de andere grote fluitist, Callado, in dezelfde epidemie van meningo encephalitis die in Rio op dat moment teisterde. Reichert werd begraven op het kerkhof van St. Johannes de Doper in de stad Rio de Janeiro.

De publicatie van enkele van zijn meest bekende composities door Schott van Mayence, gaf hem wat middelen in zijn trieste laatste levensjaren. Maar met het verstrijken van de tijd, geraakte ook zijn werk vergeten. Dankzij het onderzoek van de fluitiste Odette Ernest Dias in de Nationale Bibliotheek van Rio de Janeiro en vooral in Frankrijk en België werden zijn partituren terug samengebracht en weer tot leven gewekt. Zij selecteerde uit dit geheel, acht prachtige composities, die verwijzen naar negentiende-eeuwse muziek, maar ook naar de eenvoudigheid en tederheid van deze componist.

Reichert Mathieu Andre Afinidades BrasileirasLP editado em 1985: M. A. Reichert – Afinidades Brasileiras: Odette Ernest Dias (flauta) & Elza Kazuko Gushikem (piano)​
1. Souvenir du Para – Andante elégiaque – Opus 10
“Souvenir”. Saudade. Nostalgia das águas escuras do Amazonas e das paisagens desse Brasil que Reichert palmilhou de Norte a Sul, encantando a todos com a sua “flauta mágica”.

2. Tarantelle – Étude de salon – Opus 3
Aqui Reichert voltou a ser internacional, nesta peça de endiabrado ritmo napolitano. Peça de grande brilho, que faz jus à fama de virtuoso do autor.

3. Rêverie – Opus 17
Novamente a melancolia, o sonho, a saudade, nesta peça dedicada ao seu professor Demeur Charton, outro amante do Brasil.

4. La coquette (A faceira) – Polka de salon – Opus 4
Aqui Reichert declara abertamente seu brasileirismo. O título já vem traduzido. Essa mesma “faceira” aparece copiada à mão nos cadernos dos chorões do início deste século, o que mostra como ela se tornou popular.

5. Martha – Petit morceau de salon – Opus 18
Última obra de Reichert, inspirada num tema da ópera de Flotow, que, curiosamente, na hora da variação, se transforma em um quase … “chorinho”, onde tomamos a liberdade de introduzir o violão brasileiro de Jaime Ernest Dias, … pequena licença musical.

6. Romance sans paroles – Opus 11
No estilo da época, tão expressivo em Mendelssohn, essa “romança” adquire, aqui, uma singeleza toda modinheira.

7. La sensitive – Petite polka de salon – Opus 8
Continuando a tradição dos compositores do séc. XVIII, como Couperin e Rameau, Reichert pinta aqui um retrato musical. “A Sensitiva” mostra bem o que aconteceu à polka européia ao contato com o ritmo brasileiro. Ela aderiu à síncope, ao balanço e à flexibilidade do lundu e do batuque, exemplo maravilhoso de síncope musical.

8. Souvenir de Bahia – Andante pastorale – Opus 12
Aqui parece que Reichert trouxe lembranças mais alegres dessa viagem. A tonalidade do mi Maior nos leva às águas azuis e verdes do mar baiano e ao dengue do seu povo colorido.

Afinidades Brasileiras – 1985
Odette Ernest Dias (flauta) & Elza Kazuko Gushikem (piano)
Faixa 5: Jaime Ernest Dias (violão)

Outro repertório conhecido :
- Flauta e piano:

  • "Fantasía Melancólica" op.1;
  • "L'Illusion" op. 7.

- Métodos - Estudos:

  • "Exercicios diarios", op 5.
  • "Seis estudos", op. 6

Tekst: Marc Storms

Bronnen: