Bron Hertog van Saxe - Parque das Águas (Caxambu)

De bron Hertog van Saxe werd ontsloten in 1890. De naam is een eerbetoon aan de echtgenoot van Dona Leopoldina, schoonzus van de Braziliaanse keizer. Van alle kiosken in het park valt de kiosk Hertog van Saxe op door haar grote soberheid in versiering en kleur. Het plafond is in het roze geschilderd en wordt ondersteund door pilasters.

Het dossier van de kiosk hertog van Saxe bevat het grondplan en een tekening van de gevel van het "Pavillon pour la 7me. Source" met stempel van de" Société Anonyme des Aciéries D'Angleur" " Tilleur - Belgique", gedateerd 28.02.1913. Het bevindt zich in de archieven van IEPHA in Belo Horizonte.

De verschillende kiosken in het park van Caxambu, alle gemaakt door de S.A. des Aciéries D'Angleur, trekken de aandacht door de decoratie met motieven van planten op de pilaren en het plafond. Andere figuren verwijzen naar de cultus rond gezondheid en schoonheid. Ze werden ongetwijfeld geïnspeerd door de kunststijl Art Nouveau.

De studie van de culturele relaties tussen België en Brazilië meldt de talrijke aanwezigheid van Brazilianen in Brussel op het einde van de 19 de eeuw. Eén van hen is de diplomaat Rafael de Mayrinck (1874-1931) die de internationale tentoonstelling in Luik in 1905 bezocht. Hij was neef van Francisco de Paula Mayrink (1839-1907), directeur van de minerale bronnen in de stad Caxambu. Ongetwijfeld verbleef hij toen ook in Spa waar hij kennis maakte met de Koninklijke Gallerijen, één van de meest bekende realisatie van de S.A. des Aciéries D'Angleur. 

Onderstaande tekst is geïnspireerd op het dossier van de bescherming van het "Parque das Águas" van Jason Barroso Santa Rosa, die in de periode 1996-97 als architect werkte bij IEPHA/MG.

De groeiende verstedelijking en toenemende aandacht voor de Europese burgerlijke gewoontes hadden op het einde van de XIX begin XX eeuw een opmerkelijke impact op het Braziliaanse leven. In het koloniale Brazilië was het sociale leven nauw verweven met religieuze feesten. In de periode na de uitroeping van de republiek (1887) werden verschillende programma's van stadsontwikkeling gelanceerd en openbare ruimtes met pleinen en parken gecreëerd ter verfraaiing van steden.

De vraag naar aangepast stadsmeubilair steeg enorm en de lokale productie was onvoldoende en ook onaangepast om aan deze groeiende vraag naar 'modern' meubilair te voldoen. Een gevolg hiervan is de enorme toename van geïmporteerde kant-en-klare producten in ijzer door de staats- en lokale overheden.

Kleine paviljoens en kiosken werden zeer snel geassimileerd en in hoge aantallen geïmporteerd. Ze vormen de meest populaire stukken van straatmeubilair.

In Caxambu werden metalenstructuren vergelijkbaar met deze van kiosken gebruikt om de publieke mineraalwaterbronnen te overdekken. De kiosken en paviljoenen in ijzer in het Park en op het plein 16 September hebben een bijna cirkelvormige basis, met een gefacetteerde dakdekking in achthoekige vorm. In het geval van de paviljoenen, zoals deze van de bron hertog van Saxe en van de bron Schoonheid, werden de sierlijke ijzerenleuningen niet - zoals voorzien op het plan - geplaatst rond de structuur van het paviljoen, maar in het interne gedeelte ter bescherming van de fonteinen. Veralgemenend gesteld volgt de stijl van de kiosken de eclectische mode waarbij alle decoratieve mogelijkheden van giet- en smeedijzer werden aangewend.

De muziekkiosk op het plein 16 September en de paviljoenen van de bronnen D. Leopoldina, hertog van Saxe en Schoonheid, vormen een representatieve groep van architectuur in ijzer geproduceerd uit de late negentiende en begin twintigste eeuw. De bewezen doeltreffendheid van deze structuren, de duurzaamheid van de gebruikte materialen en, in sommige gevallen, hun esthetische kwaliteiten, rechtvaardigt hun belang in de ontwikkeling van de bouwmethoden gebruikt in de architectuur. De hier onderzochte exemplaren zijn meer dan een deel van het architectonisch erfgoed van deze stad, staat of land, maar maken, gezien hun zeldzaamheid, deel uit van de geschiedenis van de wereldarchitectuur, als overblijfselen van een industriële archeologie. 

De noodzaak tot behoud van deze belangrijke collectie werd hiermee onbetwistbaar aangetoond."

Tekst en foto's: Marc Storms, januari 2015

Bronnen: 

• email van Jason Barroso Santa Rosa (12.07.2015)
• http://revista.brasil-europa.eu/145/Vittel-Caxambu.html